Bir canlının ikinci bir canlıya ihtiyaç duymadan genetik olarak kendisi ile aynı veya benzer ikinci bir canlı meydana getirmesine eşeysiz üreme (asexual reproduction) denir. Bu tip canlılarda genellikle dişilik erkeklik yoktur. Hidra, maya, deniz anası gibi diğer bir gurup canlılar  ise hem eşeyli hem eşeysiz üreyebilirler. Benzer durum bitkilerde de görülür. Bazı bitkiler çiçek ve tohum oluşturarak eşeyli çoğalabildikleri gibi vegetatif üremeyle de ikinci bir bireye ihtiyaç duymadan çoğalabilirler.
Eşeysiz üremeyi beş alt başlıkta inceleyeceğiz.



1. Bölünerek üreme (binary fission): Tek hücreli bir canlının belirli bir büyüklüğe ulaşınca bölünerek yeni bir canlı meydana getirmesi olayıdır. Her iki canlınında genetik özellikleri aynıdır.

Amipte bölünerek üreme

Terliksi hayvanda bölünerek üreme

Kamçılı hayvanda (öglena) bölünerek üreme

2. Tomurcuklanarak üreme (budding): Tomurcuklanarak üremede yavru hücre ata hücre üzerinde bir çıkıntı oluşturur, belli bir büyüklüğe erişinceye kadar ata hücreye bağlı olarak yaşar, yeterli olğunluğa eriştiğinde ata hücreden ayrılır. Yavru hücre ana hücrenin bir klonudur ve aynı genetik özelliklere sahiptir. Maya mantarı, hidra, bazı süngerler tomurcuklanarak çoğalırlar.

Maya mantarlarında tomurcuklanma

Hidrada tomurcuklanma

3. Vejetatif üreme (vegetative reproduction): Bitkilerde görülen bir eşeysiz üreme çeşididir. Çiçeğe ve tohuma ihtiyaç duyulmadan, bitkilerin yaprak ve dal gibi kısımlarından yeni bireyler meydana gelmesine vegetatif üreme denir. Patates en yaygın bilinen örneklerdendir.

Gövdeden çıkan sürgünden yeni bitki oluşumu

4. Rejenerasyon/Yenilenme (regeneration): Çok hücreli canlılarda kopan vücut kısımlarının yeniden oluşmasına yenilenme denir. Bir eşeysiz üreme biçimi olarak yenilenme ise vücudu parçalanan çanlını her bir parçasının kendisini tamamlayarak yeni bir birey oluşturmasına denir. Boğumlarında kesilmiş bir toprak solucanının her bir boğumu yeni bir solucan meydana getirebilir. Planaryada ise kopan her bir parça yeni bir canlıya büyür. (Not: Bu tip canlılarda genellikle rejenerasyon asıl çoğalma yöntemi olmaktan ziyade, eşeyli üremeye ek bir çoğalma biçimidir. Bunun yanında bazı deniz yıldızı türlerinin sadece rejenerasyonla çoğaldığı da bilinmektedir. )

Planaryada rejenerasyon

Toprak solucanında rejenerasyon

5. Sporla çoğalma: Spor bazı bakteri, mantar ve mikroorganizmaların ürettikleri dayanıklı küçük paketler şeklinde olan üreme hücrelerine denir. Sporlar şartlar olgunlaşıncaya kadar pasif şekilde aşırı sıcak, radyasyonlu veya kimsayal ortamlara varlıklarını devam ettirebilirler. Şartlar müsait olduğunda ise büyümeye başlayıp yeni canlıyı meydana getirirler.

Fern bitkisinin yaprak altında yer alan sporlar

Küf mantarı sporları